Vorige week woensdag, 7 oktober, is in Neder-Betuwe de eerste crash-visit gehouden. Hieronder vindt u het verslag dat Wim Keizer namens Bibliotheekblad heeft gepubliceerd van deze sessie.

                 
Naamloos

‘Ik heb ze heel nuttig gevonden, die één-op-één-gesprekken. We kregen veel informatie over Neder-Betuwe. De centrale thematiek is toch wel hoe we in deze gemeente met alle groeperingen in gesprek komen en daar zie ik ook een rol voor de bibliotheek in.’ Mening van Gaby Lafeber, directeur Bibliotheek Rivierenland, tijdens een door haar en de Bredebieb-community op 7 oktober georganiseerde ‘crash-visit’ (= snel bezoek) in het dorpshuis van Kesteren, één van de Neder-Betuwse kernen. ‘Wat we nodig hebben zijn onderwerpen die de hele lokale gemeenschap (zuiloverstijgend) raken (wat speelt hier?), en die juist door een onafhankelijk/neutraal instituut als de bieb – op basis van adequate informatievoorziening – goed opgepakt, belicht en geagendeerd kunnen worden,’ zo vond Lafeber verder.

 

Twee delen

De crash-visit in Neder-Betuwe (ruim 22.000 inwoners), waarover Bibliotheekblad.nl 18 september berichtte, had de vorm van ‘dorpsgesprekken’ in twee delen: eerst één-op-één-gesprekken van een tiental interviewers uit verschillende bibliotheken met evenzoveel inwoners en daarna plenaire terugkoppeling met zoeken van gemeenschappelijke elementen. Doel was na te gaan hoe de bibliotheek, niet als gebouw maar als functie, het beste kan aansluiten bij de lokale context en tot in de haarvaten van die lokale samenleving kan doordringen. Binnen de Bredebieb-community wordt er naar gestreefd bibliotheken hun krachten te laten bundelen, om de lokale positie van de openbare bibliotheken te versterken. Het mede-organiseren en helpen uitvoeren van de dorpsgesprekken in Neder-Betuwe was daar een concreet voorbeeld van.

Vertegenwoordigers van de Bibliotheken Arnhem, Nieuwegein, Nijkerk* en uiteraard Rivierenland zelf kwamen bij elkaar om onder voorzitterschap van Maarten Crump van The Alignment House (TAH) de interviews voor te bereiden en nadat ze gehouden waren gezamenlijk te bespreken. Van tevoren waren al kenmerken van de gemeente Neder-Betuwe toegezonden. De bedoeling van de gesprekken was heel goed te luisteren naar inwoners en te horen hoe die aankijken tegen voorzieningen: welke zijn belangrijk en welke worden gemist? Maarten Crump zei dat de tegenstelling vraaggestuurd versus aanbodgericht eigenlijk flauwekul is, het gaat altijd om het individu én de gemeenschap.
De Bredebieb-community wordt begeleid door TAH en kent een stuurgroep, bestaande uit Hanneke Bruggeman (Assen), Ria Oudega (Arnhem), Ton van Vlimmeren (Utrecht) en Gemma Wiegant (Nieuwegein). Belangstellenden kunnen lid worden als Deelnemer of Vernieuwer. Bibliotheek Rivierenland hoort bij de deelnemers.

 

Motie drie partijen

De aanleiding tot het houden van de dorpsgesprekken was een per motie (pdf) ingediend bezuinigingsplan van twee van de drie in het college van B&W vertegenwoordigde partijen, de SGP en het CDA, samen met de VVD. Het gaat om een bezuiniging van ruim 250.000 euro, ofwel tweederde van het budget. De motie zegt: ‘Het resterende budget kan ingezet worden voor het faciliteren van mogelijke burgerinitiatieven op dit gebied. Er bestaan reeds enkele ongesubsidieerde bibliotheken in Neder-Betuwe en de scholen hebben ook een bibliotheek. Dit wordt verder uitgebouwd, zodat de bibliotheekfunctie blijft bestaan.’
De derde partij die in het college vertegenwoordigd is, de PvdA, tekende de motie niet, terwijl het juist een PvdA-wethouder is, Vincent van Neerbos, die verantwoordelijk is voor o.a. het openbare bibliotheekwerk. Het plan heeft geleid tot een burgerinitiatief en andere acties uit de bevolking. Op 8 oktober was er een speciale raadsvergadering om de inwoners te horen. De Gelderlander berichtte daarover dat er veel protest was.

 

B&W wijzen op gevolgen

De website van de PvdA in Neder-Betuwe meldde 8 september dat de wethouder volgens de RBC (Rhenense Betuwse Courant) zijn kruit nog droog wilde houden. Op dezelfde website verscheen 6 oktober een bericht waaruit blijkt dat het college van B&W de raad waarschuwt voor de negatieve gevolgen van de bezuinigingsplannen op de bibliotheek en stopzetten van de samenwerking met Bibliotheek Rivierenland. Het college deed dat in een brief van 1 oktober (pdf) met een bijlage (pdf), waarin de gevolgen van de door de motie voorgestane maatregelen uitvoerig geschetst worden, zoals: geen leesbevorderende activiteiten meer in een gemeente waarin 1 op 9 inwoners laaggeletterd is, geen ondersteuning om mensen digitaal vaardiger te maken en sluiting van de vestigingen, wat betekent dat enkele dorpshuizen en andere instellingen een belangrijke partner verliezen. De bijlage meldt ook: ‘Eind 2014 hebben wij samen met de Bibliotheek Rivierenland en negen andere gemeenten het convenant Uitvoering Bibliotheekwerk 2015 t/m 2018 ondertekend. Hiermee hebben wij ons gecommitteerd aan het betalen van het basisbedrag dat de Bibliotheek Rivierenland nodig heeft om haar activiteiten uit te voeren. Op het moment dat wij € 255.335 bezuinigen, moeten wij uit het convenant treden omdat wij niet meer voldoen aan het basisbedrag. Er is een opzegtermijn van 1 jaar, wat betekent dat wij per 1 januari 2017 uit zouden kunnen treden. Conform het convenant moet dan in 3 jaar tijd het subsidiebedrag afgebouwd worden (75%, 50% en 25%). Er zijn dan geen aanvullende frictiekosten, hiermee is binnen de afbouwregeling al rekening gehouden. Om de frictiekosten op te vangen zullen in 2017 alle bibliotheekvestigingen sluiten. Met de bibliotheek kunnen dan tot en met 2019 alleen nog afspraken gemaakt worden over het leveren van leesbevorderende activiteiten.’

 

Begroting 2016

Op 5 november kan er duidelijkheid zijn, want dan beslist de gemeenteraad over de begroting 2016, inclusief bezuinigingsvoorstellen. De gemeenteraad van Neder-Betuwe telt 19 zetels, waarvan de verdeling is: 8 SGP, 4 PvdA, 3 CDA, 2 Gemeentebelangen, 1 VVD en 1 ChristenUnie. Het college wordt, als gemeld, gevormd door de drie grootste partijen.

 

Zoeken naar algemene belangen

Uit de gezamenlijke bespreking van wat er uit de interviews was gekomen bleek o.a. dat de kerkelijke signatuur van de gemeente, die ook al wel enigszins afgeleid kan worden uit de samenstelling van de gemeenteraad, een belangrijke rol speelt. Daarbij is ook een factor dat na de fusie van drie kerkgenootschappen tot de Protestantse Kerk in Nederland delen van de Gereformeerde Bond (onderdeel Nederlandse Hervormde Kerk) zich niet met de fusie konden verenigen en verder gingen als Hersteld Hervormde Kerk. In Neder-Betuwe komen de verschillende stromingen voor, zoals deelnemers aan het dorpsgesprek het noemden: van ‘licht’ tot ‘zwaar’. Dat betekent ook het bestaan van groeperingen die weinig contact met elkaar hebben. Maar een openbare bibliotheek wil er voor iedereen zijn, wat de deelnemers aan het gesprek er toe zette te zoeken naar onderwerpen die voor iedereen belangrijk zijn, ongeacht religie of levensbeschouwing. En die onderwerpen lagen naar de mening van de deelnemers toch vooral in het algemene belang van geletterdheid en daarmee zelfredzaamheid. Maar ook in het algemene belang van gezondheid, want uit cijfers blijkt dat er bij kinderen relatief veel overgewicht voorkomt. B&W signaleren hier in hun stuk als negatief gevolg van bezuinigingen over: ‘Dit alles betekent dat Gezondheidsbeleid wordt doorkruist waarin we juist inzetten op het vergroten van de gezondheid van onze inwoners door het verkleinen van de Sociaal Economische Gezondheidsverschillen (SEGV-beleid). Het terugdringen van laaggeletterdheid speelt hier een cruciale rol bij.’

*) Naast medewerkers van Bibliotheek Rivierenland waren vanuit de Bredebieb-community aanwezig: Corine Raats (Bibliotheek Arnhem), Wietske Moonen, Rebecca Wolf en Joost Heessels (Tweede Verdieping, Nieuwegein) en Roel Zuidhof (Bibliotheek Nijkerk).

Tekst: Wim Keizer
Foto Gaby Lafeber: Eimer Wieldraaijer